Bijdrage Wet verdui­de­lijking rechts­po­sitie trans­gender personen en inter­sekse personen

Voorzitter.

De Amsterdamse Mounir, die als jongen werd geboren, maar nu een jonge vrouw is, ging vorig jaar naar de Zara om dameskleding te kopen. Dat bleek echter een onmogelijke opgave. Mounir werd weggestuurd bij de damespashokjes, omdat de Zara vond dat alleen “echte meisjes” dameskleding mochten passen. Ook bij de herenpashokjes was Mounir niet welkom. Zeker niet met dameskleding. Zelfs toen Mounir had uitgelegd dat zij transgender was en nu dameskleding droeg, bleef het winkelpersoneel onvermurwbaar. De kleding moest terug in de rekken, en Mounir ging met lege handen naar huis. Vernederd. Ik citeer: “Blijkbaar bestaan er maar twee soorten mensen op de wereld en ik ben geen van beide.”

In Den Bosch werd transgender Kim weggepest uit haar sociale huurwoning. Zij vond hondenpoep in haar brievenbus, een opblaaspop in de achtertuin, werd achtervolgd en uitgescholden, en talloze keren geschopt en geslagen. Ze zag geen andere uitweg dan te verhuizen naar een andere wijk.

En dan hebben we nog René van der Gijp. Hij vond het lollig om de Belgische transgender-journaliste Bo van Spilbeeck te bespotten door in de uitzending van Voetbal International te verschijnen met een blonde pruik en te melden dat hij voortaan Renate genoemd wilde worden. Zijn tafelgenoot Johan Derksen vond het hilarisch, en voegde daar nog aan toe, dat we nou niet moesten doen alsof dit “normaal” was.

Voorbeelden als deze maken pijnlijk duidelijk dat veel personen nog altijd niet weten hoe zij moeten reageren op mensen die niet passen in het standaardbeeld van man en vrouw. Bijna een derde van de transgenders komt nooit of bijna nooit uit voor de gewenste genderidentiteit. En geef hen eens ongelijk. Want zij die er wél voor uitkomen, hebben te maken met discriminatie op allerlei terreinen. 40 % wordt op het werk gediscrimineerd, een derde wordt minstens elke maand beledigd en 43 % kreeg het afgelopen jaar te maken met geweld. Ook intersekse personen, zo’n 85.000 in Nederland, ondervinden problemen bij opleiding, werk en vrije tijd. Zij worden ongewild arbeidsongeschikt verklaard, gepest op school en uitgesloten van bepaalde beroepen. Geen wonder dat veel transgender en intersekse personen kampen met gevoelens van depressie en eenzaamheid.

De Partij voor de Dieren pleit al jaren voor aanpassing van artikel 1 van de Algemene wet gelijke behandeling. Wij willen de initiatiefnemers dan ook bedanken dat zij deze wetswijziging mogelijk hebben gemaakt. We zijn blij dat discriminatie van transgender en intersekse personen nu expliciet verboden wordt. Voor werkgevers, zorgaanbieders, scholen, woningbouwverenigingen, warenhuizen en mensen als Johan Derksen wordt het nu óverduidelijk dat discriminatie op grond van genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken onacceptabel is.

Transgender personen kunnen hun ervaringen met discriminatie melden bij het discriminatiepunt van het Transgender Netwerk Nederland (TNN) of bij een antidiscriminatievoorziening (ADV). Toch blijkt dat in de praktijk maar weinig te gebeuren. Bij het TNN kwamen in 2017 maar 17 meldingen binnen. En van de ruim 4000 discriminatie-ervaringen die werden gemeld bij de ADV’s hadden er maar 62 betrekking op transgenderpersonen. Ook bij de politie werden maar weinig incidenten gemeld. Zelfs degenen die te maken kregen met seksuele intimidatie of fysiek geweld, deden meestal geen aangifte of melding. Wij vragen ons af hoe dit komt. Is bij transgenders niet bekend dat zij aangifte of een melding kunnen doen? Of zien zij er simpelweg geen heil in? Hebben de initiatiefnemers daar onderzoek naar gedaan? Graag een reactie.

Jaarlijks worden in Nederland ongeveer zevenhonderd kinderen geboren met een afwijking in de geslachtskenmerken. Deze intersekse kinderen voldoen niet aan het standaardbeeld van jongens en meisjes. De oplossing van artsen is al jarenlang het “corrigeren” van deze “afwijkingen”. Vaak gebeurt dit als de kinderen nog heel jong zijn. Clitorissen worden verkleind, vaginale openingen aangelegd, plasgaatjes verplaatst en geslachtsklieren verwijderd. Intersekse kinderen worden op die manier zoveel mogelijk veranderd in “gewone” jongens of meisjes. De keuze voor deze onomkeerbare behandelingen wordt veelal door de ouders genomen, op advies van de behandelend artsen en therapeuten. Ongetwijfeld goedbedoeld, maar er is daarna geen weg terug. De Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa roept lidstaten op intersekse personen te beschermen in de nationale gelijkebehandelingswet. Met de voorgestelde wetswijziging wordt daaraan uitvoering gegeven. Tegelijkertijd horen wij graag wat er nog méér gebeurt om artsen, therapeuten én ouders te stimuleren het beeld los te laten dat intersekse personen “gefixt” moeten worden. Hebben de indieners daar een beeld van?

Voorzitter.

De aanvragen voor geslacht veranderende operaties zijn de laatste paar jaar verviervoudigd. En dat heeft gevolgen voor de wachtlijsten. Die zijn lang. Te lang. Bij het VUmc alleen al staan bijna 500 minderjarigen op de wachtlijst, en zij moeten meer dan een jaar wachten op behandeling. Voor volwassenen is die wachttijd zo’n twee jaar. Daardoor blijven transgender personen te lang zitten met een lichaam dat niet bij hen past en waar zij iedere dag mee rond moeten lopen, letterlijk. Een op de vijf transgenders heeft ooit een zelfmoordpoging gedaan en het Transgender Netwerk Nederland vreest dat dat aantal zal oplopen. Hebben de initiatiefnemers zicht op maatregelen waarmee de wachttijden kunnen worden teruggedrongen en psychisch leed kan worden voorkomen?

Transseksuelen en interseksuelen geven in diverse onderzoeken aan behoefte te hebben aan wettelijk geregeld transitieverlof. Nu worden zij nog vaak gedwongen om vakantiedagen op te nemen omdat werkgevers de behandelingen en operaties niet medisch noodzakelijk vinden. Hebben de initiatiefnemers plannen om daar verandering in te brengen?

Een Duits gezegde luidt: hoe krapper de kooi, hoe mooier de vrijheid. Een uitspraak die ons als Partij voor de Dieren uit het hart gegrepen is. De samenleving verandert en steeds meer mensen voelen zich niet thuis in het geslacht waarmee ze geboren zijn. Hoewel de acceptatie en emancipatie van transgender en intersekse personen verbetering laat zien, moet er nog veel gebeuren voordat iedereen, ongeacht gender of seksuele voorkeur, zichzelf kan zijn. De wetswijziging van vandaag is een stap in de goede richting.

Ambassadeurs als fotomodel Loiza Lamers, schrijver Maxim Februari en rockzangeres Ryanne van Dorst laten politiek en samenleving zien wat er mogelijk is als je je bevrijdt uit het hokje waar je ten onrechte in was gestopt. Wat je kunt bereiken als buitenkant en binnenkant na een lang proces eindelijk op elkaar aansluiten. Loiza, Maxim en Ryanne wijzen de weg voor diegenen die nog aan het begin van hun transitie staan. Het is aan ons om hen te steunen in een proces dat veel moed en doorzettingsvermogen vereist. De wetswijziging van vandaag zorgt voor erkenning en rechtszekerheid. Na vandaag mag er geen twijfel over bestaan dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn. Als man. Als vrouw. En alles daartussenin.

Tweede Termijn

Voorzitter, dankuwel. En dank aan de indieners van deze wetswijziging voor de toelichting op de gestelde vragen.

Voorzitter.

Johan Derksen vond de transitie van Boudewijn naar Bo van Spilbeeck “niet normaal”. Wíj vinden het niet normaal dat transgender en intersekse personen veelvuldig worden gepest, gekleineerd en gediscrimineerd. Daarom steunen wij de aanpassing van de Awgb van harte en willen wij de leden Bergkamp, Van den Hul en Özütok bedanken voor hun goede werk.

Vandaag maken wij duidelijk dat iedereen die zich niet prettig voelt in het standaardhokje van man of vrouw door de wet wordt beschermd en dezelfde rechten heeft als ieder ander. Wij hopen dat intersekse en transgender personen zich na vandaag gesterkt voelen om volwaardig mee te doen op school, op de werkvloer, in de sportkantine en in de wijk. En dat de samenleving dat mákkelijker voor ze maakt, niet moeilijker. Wij hopen tot slot dat zij na vandaag vaker melding of aangifte zullen doen als zij tóch te maken krijgen met discriminatie. Wij kijken ernaar uit om als samenleving de persoonlijkheden en talenten van al deze mensen te verwelkomen. De Partij voor de Dieren - en dat zal niemand verbazen van een emancipatiebeweging - staat achter hen.