Vragen Niko Koffeman (PvdD) over Invest-NL

Indiendatum: feb. 2020

Schriftelijk overleg “Aanvullende overeenkomst Invest-NL"

Invest-NL gaat als private onderneming ondernemingen financieren die Nederland duurzamer en innovatiever moeten maken. Het aandelenkapitaal van 1,7 miljard euro wordt geïnvesteerd in ondernemingen die moeten passen binnen de randvoorwaarden die aan de instelling zijn verbonden, zo lezen wij in de brief van de minister aan de Eerste Kamer (35 123, M). Zo is er vereist dat er sprake is van marktfalen en moet Invest-NL uitdrukkelijk aanvullend zijn aan de markt.

De focus van Invest-NL binnen het domein energietransitie ligt met name op elektrificatie en energie, circulariteit, agrifood en de gebouwde omgeving. Bij innovatieve scale-ups gaat het vooral om industriële technologieën.

Een uitgangspunt van de Partij voor de Dieren is dat economische ontwikkeling moet plaatsvinden binnen de draagkracht van de aarde. De fractie blijft kritisch over de bijdrage van Invest-NL aan een robuuste economie die past binnen de ecologische grenzen. Alle investeringen die we nu doen met publieke gelden moeten volgens de fractie passen in het eindbeeld van een fossielvrije samenleving. Daarom is het noodzakelijk om bij risicovolle langetermijnfinancieringen heldere criteria te formuleren vanuit het eindbeeld: een fossielvrije, duurzame samenleving. Een van de zorgen die onze fractie uitte tijdens de parlementaire behandeling was de vrees voor het financieren van investeringen die een lock-in van fossiele brandstoffen veroorzaken. De minister zegde toe dat criteria, ook in de aanvullende overeenkomst, een toetsingskader opleveren, waardoor een lock-in voorkomen wordt.

In de Uitsluitingscriteria Invest-NL staat onder het kopje ‘Energie’:

“Invest-NL werkt aan een duurzaam energiesysteem. Invest-NL voorziet dat partijen actief in de (fossiele) energiesector een rol hebben in het bewerkstelligen van de systeemverandering, vanwege hun expertise en slagkracht. Daarom sluit Invest-NL deze partijen niet uit. Echter financiert en ondersteunt Invest-NL geen projecten gericht op niet-duurzame energieproductie, die geen uitlegbare tussenstap vormen in de transitie naar een duurzamer energiesysteem.”

De leden van de Partij voor de Dieren vinden deze uitsluitingscriteria onvoldoende. De fossiele industrie wordt hiermee expliciet niet uitgesloten van investeringen met publiek geld. De fossiele rendementen van nu zijn in de duurzame sector nog nauwelijks haalbaar. Als Invest-NL in fossiel blijft investeren, blijven deze rendementen hoog en is er voor andere investeerders, echt groene investeerders en beleggers, minder kans om hun fossiele investering te herbeleggen in duurzame investeringen. Graag een reactie van de minister.

De vraag van de leden blijft verder: op welke manier kan de minister, gelet op de manier waarop Invest-NL nu is vormgegeven, straks nog invloed uitoefenen? Als de overheid meer op afstand staat en juist ruimte biedt voor die investeringen, op welke manier kan hij dan invloed uitoefenen om lock-ins van fossiele energie te voorkomen?

De leden van de fractie zien de reactie van de minister graag tegemoet.

Tot slot: in de POP3-subsidieverlening voor de Provincie Overijssel worden initiatieven voor zuiververvangers expliciet uitgesloten van subsidie2. Deze voorwaarde is in strijd met het beleid om te komen tot een transitie van dierlijke naar plantaardige producten en staat haaks op de doelen van dit Europese subsidieprogramma, namelijk het verduurzamen en innoveren van het Nederlandse platteland. Is het mogelijk dat Invest-NL met een beroep op de doelen van de Machtigingswet initiatieven binnen diezelfde categorie uitsluit indien deze concurrerend blijken met de belangen van de vlees- of zuivelindustrie?

Kan de minister bevestigen dat dergelijke uitsluitingsgronden zoals gehanteerd in de POP3 regeling niet toegepast zullen worden binnen Invest-NL , maar dat slechts geoordeeld zal worden op duurzaamheidseffecten van een investering in voorkomende gevallen?