Bijdrage Visseren-Hamakers (PvdD) over Pakket Belas­tingplan 2025

Dank u wel, voorzitter. Ook namens mijn fractie dank aan de staatssecretaris en zijn ambtenaren. Ik heb vanavond de mazzel om als dertiende spreker te mogen spreken. We gaan zien of mij dat geluk brengt. Gelukkig voor de collega's en de staatssecretaris heb ik toch nog een paar onderwerpen weten te vinden die nog niet aan bod zijn gekomen. Uw mazzel is er al, misschien de mijne ook. We gaan het zien.

De discussie van de afgelopen tijd over het Pakket Belastingplan 2025 heeft onze fractie eerlijk gezegd een beetje bevreemd. Het Belastingplan vormt een belangrijk onderdeel van de Miljoenennota. Het kan grote invloed hebben op het welzijn en de financiën van burgers. Maar als de hele Miljoenennota een puzzel is van 1.000 stukjes, vormen de verschuivingen in het Belastingplan maar een paar stukjes. Discussies over verschuivingen in het Belastingplan gaan vaak over honderden miljoenen, soms wat meer. Heel veel geld, maar laten we deze discussies plaatsen in de juiste context, die van de rijksbegroting van zo'n 425 miljard. Sterker nog, de Miljoenennota kijkt altijd een paar jaar vooruit. We hebben het dus over vele honderden miljarden. Het standaardantwoord van het kabinet dat er voor een bepaald voorstel geen ruimte is of dat er dekking voor moet worden gevonden, is zeker relevant, maar laten we vooral de hele puzzel gebruiken om stukjes te zoeken en niet alleen dat handjevol stukjes van verschuivingen in het Belastingplan. Er is altijd financiële ruimte, het is maar net waar je al die miljarden aan uitgeeft. Wat dat betreft is het ook behulpzaam dat de collega's in de Tweede Kamer de begrotingen nog niet hebben vastgesteld. Hé, dat lachen gaat van mijn tijd af, collega's.

Vanuit de PvdD geven we graag een aantal suggesties om het fiscale beleid duurzamer, diervriendelijker en rechtvaardiger te maken en om dekking te vinden voor goede plannen waarvoor financiële dekking nodig is. Ten eerste de fossiele subsidies van, volgens de nieuwe rekenmethode van het kabinet, zo'n 28,5 miljard per jaar. Die kunnen worden stopgezet. Of de investeringen van dit kabinet in kernenergie van ruim 4,4 miljard. Die kunnen worden omgebogen en worden ingezet voor echt duurzame oplossingen. Het invoeren van btw op kansspelen, die momenteel zijn vrijgesteld van btw, is een no-brainer die tevens gokverslaving kan tegengaan. Er kan btw worden ingevoerd op de volgende producten en diensten waarvoor momenteel een onterecht nultarief geldt voor de btw: visvangst, internationaal personenvervoer door vliegtuigen, de levering van vliegtuigen en visserijschepen en de bevoorrading van schepen en vliegtuigen met verschillende producten. Een andere mogelijkheid is het afschaffen van de landbouwvrijstelling, die al eerder vandaag aan bod is gekomen. Het verhogen van het belastingtarief op sierteeltproducten van de huidige 9% naar de reguliere 21% kan tevens een verduurzamingsbijdrage leveren. Andere mogelijkheden zijn het heffen van vliegbelasting ook voor transferpassagiers, vliegbelasting verhogen op privéjets, subsidies op bruingas stoppen en een hogere energiebelasting voor grootverbruikers. Om maar een paar dekkingsmogelijkheden te noemen. Wellicht een handig lijstje voor de huidige onderhandelingen over de btw-tarieven tussen het kabinet en de gedoogpartijen.

Voorzitter. Over de fossiele subsidies. In bijlage 23 van de Miljoenennota wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van fossiele subsidies of fossiele regelingen, zoals ze tegenwoordig heten. Het kabinet kiest voor een aangepaste rekenmethode, waarmee door een soort magische goocheltruc opeens miljarden aan fossiele subsidies verdwijnen. Van de 40 miljard tot 46 miljard uit de Miljoenennota 2024 is nog slechts 28,5 miljard over. Maar de vervuiling is daarmee uiteraard niet weggetoverd, noch de subsidiëring daarvan. Inmiddels is bovendien duidelijk geworden dat de klimaatdoelen met het huidige beleid niet zullen worden gehaald. Het afbouwen van fossiele subsidies is dus zowel financieel als voor het klimaatbeleid inhoudelijk urgent. Ondanks het feit dat de antwoorden op onze schriftelijke vragen uitvoerig waren, waren ze hier niet heel erg concreet over, of ambitieus. Daarom heb ik de volgende vragen aan het kabinet. Wat zijn de plannen van het kabinet voor het afbouwen van de fossiele subsidies in 2025 en de jaren daarna? Welke regelingen wil het kabinet nationaal afbouwen en welke plannen heeft het voor het afbouwen van de regelingen waarvoor Europese of internationale samenwerking nodig is? Graag een reactie van de betrokken bewindspersonen.

Voorzitter. Dan de vliegbelasting voor transferpassagiers en privéjets. Is de staatssecretaris het met de Partij voor de Dieren en een meerderheid van de Nederlanders eens dat het onrechtvaardig is dat passagiers die in Nederland opstappen belasting moeten betalen en transferpassagiers en sommige privéjets niet? Ik vraag dan ook of de staatssecretaris bereid is om de vliegbelasting eerlijker te maken door transferpassagiers en alle privéjets net zo te belasten als de andere passagiers die in Nederland opstappen.

Voorzitter. Dan wil ik de discussie nog iets verder verbreden naar de brede welvaart. Volgens mijn informatie toetst het kabinet het Belastingplan niet op de impact op brede welvaart, met naast het sturen op koopkracht ook het sturen op doelen gerelateerd aan de impact voor toekomstige generaties, mensen elders op de wereld, klimaat en natuur. Dat wordt wel gedaan bij de Miljoenennota, maar niet specifiek bij het Pakket Belastingplan. Ik vraag dan ook aan de staatssecretaris wat de consequenties van het Pakket Belastingplan 2025 zijn in termen van brede welvaart. Is het kabinet bereid om toekomstige belastingplannen en toekomstige wetgeving te voorzien van een analyse in termen van brede welvaart?

Voorzitter. Dan de verbruiksbelasting. De heer Heijnen had het in zijn bijdrage ook al over de verbruiksbelasting. Ik denk dat ik een nog betere oplossing heb voor dit onderwerp dan de heer Heijnen, ook omdat er al moties zijn aangenomen in de Eerste Kamer die ongeveer dezelfde strekking hadden als de toezegging die de heer Heijnen vroeg. Ik hoor daar graag meer over van de staatssecretaris.

Vorig jaar heeft de Eerste Kamer tijdens het debat over het Belastingplan tevergeefs een uiterste poging gedaan om de verhoging van de verbruiksbelasting per 1 januari 2024 te voorkomen. Fruitdranken met een vleugje zuivel in de schappen om niet onder het hogere tarief te vallen zijn het gevolg. Tijdens een gezinsuitje is de appelsap van de peuter duurder dan de cola van de puber of het biertje van papa. De Nederlandse fruittelers en de producenten van fruitsappen en plantaardige zuiveldranken komen in de problemen door het verhoogde tarief. Ik ga ervan uit dat het kabinet deze belastingmaatregel gezien deze negatieve neveneffecten zo snel mogelijk wil aanpassen. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Waarom houdt het kabinet vast aan een budgetneutrale aanpassing van de verbruiksbelasting? Het kabinet zou er ook voor kunnen kiezen om, als het nodig is, ruimte in de begroting te zoeken. Dat kan bijvoorbeeld in het lijstje dat ik net heb opgenoemd, met als doel om een verbruiksbelasting te ontwikkelen die daadwerkelijk de gezondheids- en duurzaamheidsdoelstellingen ondersteunt door consumptie van plantaardige producten, producten zonder toegevoegde suiker en alcoholvrije producten te stimuleren. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Wat de Partij voor de Dieren betreft horen alle plantaardige zuiveldranken en vruchtensappen zonder toegevoegde suikers te worden uitgezonderd om zodoende de duurzaamheids- en gezondheidsdoelstellingen te bereiken en een eerlijk speelveld te creëren. Dat kan vrij gemakkelijk door deze dranken expliciet te noemen, net zoals de al bestaande uitzonderingen voor melk en soja. Graag een reactie van de staatssecretaris.

In het schriftelijk overleg zei het kabinet "zich ervoor in te zetten om de Kamers in het voorjaar over het besluit hierover te informeren". Dat klinkt eerlijk gezegd wat traag en vaag. Kan de staatssecretaris toezeggen een wetsvoorstel te zullen voorbereiden waarin plantaardige zuiveldranken en vruchtensappen zonder toegevoegde suikers worden uitgezonderd, vergelijkbaar met de bestaande uitzonderingen, zodat de Nederlandse fruittelers en producenten niet tot 1 januari 2026 hoeven te wachten op een oplossing?

Voorzitter. In alle eerlijkheid vraagt mijn fractie zich af hoeveel moties er in beide Kamers moeten worden aangenomen voordat het kabinet actie onderneemt. Ik durf te zeggen dat meerdere fracties in deze Kamer deze verzuchting met ons delen, gezien het aantal fracties dat gezamenlijk schriftelijke vragen heeft gesteld over dit onderwerp. Het lijkt erop dat het kabinet nog niet heeft geleerd van de op z'n zachtst gezegd onhandige maatregelen uit het verleden, gezien de recente discussies over btw-tarieven op sport, cultuur, boeken, media en logies. Welke mogelijkheden ziet het kabinet om, net zoals voor sport, cultuur, boeken en media, ook een oplossing te vinden voor logies? Ik heb een lijstje met potentiële oplossingen aangereikt. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Dan het landbouw- en voedseldossier. Ik ga het weer over een niet uitgevoerde motie hebben. Ik herken de trend! De Eerste Kamer heeft in 2022 een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht om de btw op groente en fruit op zo kort mogelijke termijn af te schaffen, te beginnen met de btw op onbewerkte groente en fruit, om zo snel mogelijk daarna de btw op alle gezonde groente- en fruitproducten af te schaffen. Ik vraag de staatssecretaris hoe het staat met de uitvoering van deze motie.

Daarnaast heeft het kabinet de ambitie dat in 2030 ten minste 15% van het totale landbouwareaal in Nederland biologisch gecertificeerd is. De Partij voor de Dieren vreest dat de ingezette instrumenten om dit doel te bereiken onvoldoende zijn. Zolang duurzame producten duurder zijn dan zogenaamde gangbare producten, kunnen we van consumenten toch niet verlangen dat zij kiezen voor eco of andere duurzame producten? Welke plannen heeft het kabinet om duurzame landbouw en duurzaam voedsel te stimuleren? Is het kabinet bereid te onderzoeken of een lager btw-tarief voor ecoproducten de doelstelling van 15% helpt te bereiken? Graag een reactie van het kabinet.

Voorzitter. Ten slotte het openbaar vervoer. Er is maatschappijbrede en Kamerbrede kritiek op de kwaliteit, de kwantiteit en de prijs van het openbaar vervoer. Deze kritiek wordt steeds actueler, ook door de drukte op de weg. De prijs-kwaliteitverhouding van het ov is zoek. Het ov levert een belangrijke bijdrage aan het verduurzamen van het mobiliteitssysteem. Is het kabinet bereid om de mogelijkheden te onderzoeken van een 0% btw-tarief voor het openbaar vervoer?

Ik overweeg moties op verschillende van de door mij besproken punten in te dienen. Ik kijk erg uit naar de beantwoording van het kabinet.

Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.