Bijdrage Oekraïne debat

Voorzitter,

Het is niet fijn om geassocieerd te worden met het meest corrupte land van Europa, Oekraïne.

Collega Kox heeft daarover zojuist een vlammend betoog gehouden waar naar mijn gevoel geen speld tussen te krijgen is.

De Nederlandse kiezers willen met een overweldigende meerderheid niet geassocieerd raken met Oekraïne, de Nederlandse politieke partijen hebben in meerderheid aangegeven niet geassocieerd te willen worden met Oekraïne om uiteenlopende redenen – variërend van respect voor de verkiezingsuitslag tot inhoudelijke kritiek op het associatieverdrag. De Raad van State heeft tot grote voorzichtigheid gemaand en als de partijen die in de Tweede Kamer het associatieverdrag hebben afgewezen dat vandaag ook hier doen, kunnen we hier en nu, in dit huis van reflectie, een dikke streep zetten onder de enorme dwaling die uit het verdrag spreekt en misschien nog wel meer spreekt uit de zogenaamde ‘juridisch bindende verklaring’ die de minister president, in zijn zoektocht naar geitenpaadjes en muizengaatjes, heeft gevonden, in een ultieme poging de kool en de geit te sparen. Daarbij op de koop toenemend dat de Nederlandse kiezer zich grotelijks bedrogen zal voelen, wanneer de politiek alle mooie beloften over het respecteren van de referendumuitslag aan haar laars lapt.

Voorzitter, dit is geen fijn verdrag en het is goed de hoofdlijnen nog even in herinnering te roepen.

Enkele maanden voor het Oekraïne-referendum leek het Old Boys Network in Den Haag, de handen ineen te hebben geslagen voor een Ja-campagne van bijna Russische proporties. Nee-stemmers werden weggezet als mensen die denken met hun onderbuik, zonder echte argumenten. Alles werd uit de kast getrokken om de kiezer het gevoel te geven dat er maar één fatsoenlijk antwoord was op de referendumvraag, en dat was een volmondig "JA". Net zoals eerder het geval was bij het referendum over de Europese grondwet, waarbij ook gedreigd werd met rampspoed, als het licht dat zou uitgaan of zelfs met oorlog.

Bij dit verdrag zien we de volkswijsheid die luidt: geld dat stom is maakt recht wat krom is, andermaal werkelijkheid worden. Dit verdrag gaat niet over geopolitiek, maar over handel, zei Eurocommissaris Frans Timmermans in een vlaag van ontwapenende eerlijkheid. Er is geld te verdienen! Dat het handel betreft met het corruptste land van het Europese continent; een land dat produceert met kinderarbeid en barbaars dierenleed van kolossale proporties; dat vormde kennelijk geen belemmering.

Het voorliggende associatieverdrag zorgt ervoor dat Nederland, en andere EU-landen, goederen uit Oekraïne onbelemmerd moeten binnen laten. Europa mag geen importbelasting meer heffen aan de grens.

Problematisch is dat Oekraïne structureel mensenrechten, dierenwelzijn en milieuregels aan zijn laars lapt bij de productie van die goederen. Door Oekraïense producten toe te laten, maakt Europa zich dus mede schuldig aan schending van mensen- en dierenrechten.

Kinderarbeid
Ongeveer één op de twintig kinderen tussen 5 en 14 jaar is betrokken bij kinderarbeid. Kinderen zijn vooral actief in de landbouw- en mijnbouw.

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland waarschuwde bedrijven er zelfs voor op haar website: “Vooral als u in de agrarische sector of in de bouw onderneemt [in Oekraïne], is de kans aanmerkelijk dat een productiebedrijf gebruikmaakt van kinderarbeid,” aldus de Nederlandse overheidsdienst.

Ook met de basisrechten van volwassen werknemers is het uiterst slecht gesteld. Zo komt het voor dat vakbondsleiders worden geïntimideerd door Oekraïense veiligheidsdiensten. Zoals vorig jaar, toen een protest voor betere arbeidsrechten iets te lang duurde naar smaak van de Oekraïense overheid. Via een ware terreurcampagne werd geprobeerd de protesten de kop in te drukken. Het minimumloon in het land bedraagt omgerekend zo’n 50 euro per maand.

Dierenleed
Daarnaast biedt het associatieverdrag alle ruimte voor het importeren van grootschalig dierenleed. Megastallen met twintigduizend varkens zijn in Oekraïne geen uitzondering. Oekraïense eieren komen uit immense legbatterijen, die in de EU al jaren verboden zijn en niet toevallig net over de grens met de EU gebouwd werden met steun van Nederlandse banken en Nederlandse kredietverzekeraars. Voor geld is alles te koop.

Het grootste pluimveebedrijf uit Oekraïne, MHP, slacht jaarlijks 332 miljoen plofkippen en exporteert meer dan 140 duizend ton kippenvlees per jaar. Als ‘toetje’ produceert MHP ook nog eens foie gras; lever van ganzen of eenden, die met een trechter dwangvoeding door hun strot geduwd krijgen.

Deze barbaarse praktijk is al in 23 EU-landen verboden. Het wordt echter moeilijk de overige vijf EU-landen te bewegen met foie gras te stoppen, als het tegelijkertijd aan onze oostgrens goedkoop en ongecontroleerd wordt binnengehaald. Het associatieverdrag zet zo een noodremprocedure op alle Europese vorderingen op het gebied van dierenwelzijn. Dit associatieverdrag draait de klok terug voor alles wat de EU aan verbeteringen voor mens en dier bedacht had.

Niet alleen landbouwdieren, maar ook Europese agrariërs zelf worden de dupe van dit verdrag. Zij werken wel met bepaalde basisregels en krijgen te maken met oneerlijke concurrentie van Oekraïense producten die maar met één focus gemaakt zijn: een zo laag mogelijke prijs, ten koste van wat dan ook. Vorig jaar streek de Oekraïense plofkipfabriek MHP al neer in Veenendaal. Als dit associatieverdrag doorgaat zal het daar niet bij blijven. NRC opende gister met de kop: ‘Den Haag omarmt protectionisme’ . Als dit verdrag onverhoopt, tegen alle wensen van de burgers en tegen alle beloftes van politieke partijen in, alsnog wordt goedgekeurd, is het hek van de dam, letterlijk. Dit verdrag opent de poorten van Europa voor ontwikkelingen waar niemand in Europa behoefte aan heeft, op een enkele ondernemer na die materieel voordeel kan ontlenen aan het verdrag.

Voorzitter, ik sprak al over de positie van dieren in Oekraïense megastallen.

Ook buiten de landbouw neemt Oekraïne het niet zo nauw met het welzijn van dieren. Hondengevechten met geketende beren en jachtreizen voor westerse jagers die willen –en mogen – schieten op alles wat beweegt, dragen niet bij aan het gevoel dat we geassocieerd zouden moeten raken met een land dat heel andere opvattingen over ethiek heeft, dan waar in onze contreien decennia lang aan is gewerkt.

Drogreden
Voorstanders schermen ermee dat het associatieverdrag Oekraïne zou verplichten om bepaalde wetten en productiestandaarden op den duur te verbeteren. Dat is echter een drogreden.

Zelfs bestaande regels worden nauwelijks gecontroleerd en gehandhaafd in Oekraïne.

Oorzaak daarvan is de heersende corruptie; Transparency International riep Oekraïne bij herhaling uit tot corruptste land op het Europese continent. In zulke landen maken ‘juridisch bindende verklaringen’ zoals de Minister President uit de hoge hoed toverde bar weinig indruk, al helemaal wanneer zo’n juridisch bindende verklaring eenzijdig tot stand gebracht is, zonder enige instemming van Oekraïense zijde en zonder enige sanctie of garantie op naleving.

De Oekraïense Minister van Landbouw, Oleksey Pavlenko, gaf al aan dat dierenwelzijn ‘geen issue’ is voor het land. Op dat gebied hoeven we dus niet veel vorderingen te verwachten.

Maar ook op het gebied van mensenrechten zal het, door de ongekende corruptie, heel lang duren voordat er écht vorderingen worden gemaakt. Tot die tijd eten we ‘gewoon’ goedkope eieren uit legbatterijen en door kinderen gepote uien, waarvan de tranen in je ogen zouden moeten springen, nog voordat je ze schoonmaakt.

De stoïcijnse wijze waarop het JA-kamp door roeien en ruiten gaat om het associatieverdrag, tegen de wens van de kiezers in en tegen de beloftes van de grote politieke partijen in, alsnog doorgang te laten vinden en vraagt om een duidelijk NEE van iedereen die het beste voor heeft met kinderen, dieren, natuur, milieu en de bestaanszekerheid van Europese boeren.

Dit associatieverdrag moet gestopt worden en zal gestopt worden wanneer partijen in dit huis hun eerdere beloften waarmaken en de wens van de Nederlandse kiezer respecteren.

Doen ze dat niet, dan zal de kloof tussen kiezer en gekozene nog breder worden. De aversie tegen de politiek als geheel en de weerzin tegen de EU als ondemocratisch lichaam, dat de wensen van de burgers in haar lidstaten keer op keer niet serieus neemt, zal nog groter worden.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren zal doen wat ze haar kiezers beloofd heeft, zal doen waar ze voor gestreden heeft ten tijde van het referendum en zal doen wat van ons verwacht mag worden. We zullen de NEE-stem van de burgers die met 61% dit verdrag afwezen volgen, we zullen niet instemmen met het associatieverdrag. Het kabinet had maar een ding kunnen doen na de uitslag van het referendum en dat was per direct een intrekkingswet naar de Kamer sturen.

Het feit dat dat niet gedaan is, en gekozen is voor een tijd-heelt-alle-wonden-strategie, een langdurig tijdrekken gecombineerd met opzichtige massagespelletjes, maakt de uitslag van de stemming in dit huis ongewis, terwijl het dat op basis van de uitslag van het referendum en de plechtige beloften van de politiek leiders niet zou mogen zijn.

De uitspraak van CDA leider Sybrand Buma kan niet vaak genoeg herhaald worden: "het negeren van de uitslag van het referendum door de politiek zal leiden tot nog meer verlies van vertrouwen in de politiek en nog meer cynisme tegenover Den Haag en Brussel" .

En Pechtold voegt daaraan toe dat hij niet blind is voor de argumenten van Rutte. Maar hij wil bewijs zien van de afspraken die Rutte met de Europese regeringsleiders heeft gemaakt over wijzigingen in het verdrag. "Want tot nu toe is mij dat niet duidelijk geworden".

Ook op Klaver heeft de hartenkreet van Rutte weinig effect. "Ik zie vooralsnog onvoldoende redenen om het advies van de kiezers naast me neer te leggen." Hij acht de kans klein dat GroenLinks nog van standpunt verandert.

Als dat allemaal geen ketelmuziek is, maar oprecht gemeende beoordelingen van de politieke situatie in relatie tot de wens van de burgers, kan het niet anders of het associatieverdrag zal volgende week weggestemd worden.

Zo niet, dan heeft de Nederlandse burger veel om over na te denken en z’n positie ten opzichte van politieke partijen die geen woord houden, te herijken.