Vervolg­vragen Nicolaï (PvdD) over hernieuwde Rijks­brede strategie voor het beschermen van het vrije en open publieke debat tegen desin­for­matie

Indiendatum: 26 sep. 2023

De antwoorden in de brief van 13 juli 2023 op de door de3 leden van de PvdD gestelde vragen, geven aanleiding tot het stellen van de volgende nadere vragen.

1a.

In uw antwoord op vraag 1a verwijst u naar de Kamerbrief Monitoring sociale media en naleving AVG door overheden.

Moeten de leden uit uw reactie afleiden dat het monitoren van sociale media op het daarop verschijnen van een complottheorie in uw ogen altijd een handeling betreft waarop de AVG van toepassing is?

1b

Op pagina 3 van die brief wordt een handreiking voor gemeenten aangekondigd. Is deze inmiddels gepubliceerd?

1c

Mag de AIVD monitoren of er op sociale media complottheorieën verschijnen? Zo nee, op grond waarvan oordeelt de regering dat het monitoren van complottheorieën op sociale media in het algemeen niet van overheidswege zou mogen plaatsvinden?

1d

U schrijft dat “indien een complottheorie een ondermijnend effect heeft op de democratische rechtsorde” de AIVD een onderzoek mag doen. Hoe kan die dienst beoordelen of er een complottheorie rondgaat die ondermijnend effect heeft, als de dienst niet zou mogen monitoren of er op sociale media complottheorieën verschijnen?

In uw antwoord op vraag 1e gaat u niet in op de gestelde vraag.

2a

Waarom zou de instelling van een van de overheid onafhankelijke autoriteit of instelling die tot taak krijgt mis- of desinformatie te monitoren geen voldoende ruimte laten voor kritiek en het publieke debat?

2b

Uit uw antwoord valt af te leiden dat als het parlement heeft geoordeeld dat bepaalde mis- of desinformatie aantoonbaar een bedreiging vormt voor de maatschappelijke en economische stabiliteit, de overheid wel mag optreden. Waarom zou dat optreden niet in handen kunnen liggen van de onafhankelijke autoriteit zoals in de vraag bedoeld?

Vraag 3

In vraag 2c was gevraagd of u kunt aangeven hoe het systeem in Finland werkt en of dit ook in Nederland zou kunnen worden ingevoerd.

Deze vragen zijn niet beantwoord. Graag ontvangen de leden alsnog de antwoorden.

In uw antwoord op vraag 2c geeft u aan dat “de overheid blijft inzetten op technologisch burgerschap”.

4a

Op welke wijze wordt dat op dit moment vormgegeven met name op het punt van herkennen van fake-nieuws?

4b

Is de inzet en zijn de resultaten daarvan vergelijkbaar met die in Finland?

4c

In hoeverre voldoet deze inzet aan de eisen die uit het rapport van het Rathenau Instituut kunnen worden afgeleid?

Vraag 5

In vraag 2d was gevraagd of u een overzicht kunt geven van hoe andere landen in Europa omgaan met het bestrijden van desinformatie. Dat overzicht heeft u niet gegeven. Graag ontvangen de leden alsnog de gevraagde informatie.

Vraag 6

In vraag 4 werd gewezen op het gebruik van het programma ‘Aims’ door het Israëlische ‘Team Joirge’. U heeft toegegeven dat zulke programma’s ook kunnen worden toegepast in Nederland

Moeten de leden uit uw antwoord afleiden dat als Nederland door zo’n toepassing getroffen wordt of dreigt te worden, Nederlandse overheidsorganen geen actie kunnen ondernemen om daartegen op te treden? Zo ja, acht u dat aanvaardbaar? Zo nee, welke overheidsorganen kunnen dan welke acties ondernemen?

Uit uw antwoord op vraag 5 leiden de leden af dat u het in die vraag geschetste scenario net zoals de leden denkbaar acht.

7a

U rekent het tot de toezichttaken van de ECB, en DNB en de AFM om de in het scenario geschetste gang van zaken te monitoren. Hoe ziet u in de praktijk – waar het gaat om razendsnelle ontwikkelingen – deze instellingen in zo’n geval opereren om de ineenstorting van de ABNAmro te voorkomen?

7b

Kan in zo’n geval worden opgetreden tegen fake-filmpjes met lange rijen voor bankfilialen en daarin gegeven commentaar? Zo ja door wie en op welke wijze?

7c

U schrijft dat wereldwijd door toezichthouders en overheden gekeken wordt naar welke lessen kunnen worden getrokken. Onderschrijft u het risico dat in de tussentijd – al dan niet opgezet door een kwaadaardige mogendheid of criminele organisatie – ontwikkelingen in gang kunnen worden gezet zoals in het scenario omschreven? Zo nee, waarom niet?