PvdD-senator Nicolaï vraagt in Senaat aandacht voor onbe­strafte oorlogs­mis­daden Hendrikus Colijn

Tijdens het debat over de Staat van de Rechtsstaat vraagt Peter Nicolaï, emeritus hoogleraar publiekrecht en senator voor de Partij voor de Dieren, aandacht voor de oorlogsmisdaden die de latere leider van vijf Nederlandse kabinetten pleegde tijdens de zogeheten Lombok-expeditie in de koloniale oorlog tegen de Indonesische bevolking waaraan hij deelnam zo’n 25 jaar voordat hij minister werd. Nederlandse militairen met repeteergeweren bestreden toen mannen en vrouwen die zich met speren tegen de onderdrukkers verzetten.

In een brief aan zijn vrouw schreef Colijn: “ “Ik heb er één gezien die, met een kind van ongeveer ½ jaar op den linkerarm, en een lange lans in de rechterhand op ons aanstormde. Een kogel van ons doodde moeder en kind. We mochten toen geen genade meer geven. Ik heb negen vrouwen en drie kinderen, die genade vroegen, op een hoop moeten zetten en ze zoo dood laten schieten. Het was onaangenaam werk, maar ’t kon niet anders. De soldaten regen ze met genot aan hun bajonetten”.

De reactie van de geliefde van Colijn in de kantlijn van de ontvangen brief schreef was: “Hoe vreeselijk”.

Ondanks de gepleegde oorlogsmisdaden kon Colijn later premier worden van vijf kabinetten, werd hij niet bestraft en ontving hij zelfs de militaire Willemsorde voor betoonde moed.

De brief aan zijn vrouw is afkomstig uit het archief van het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme en werpt nieuw licht op de slachtpartijen bij de koloniale onderwerping van Indonesië die in de vorige eeuw officieel geduid werd als ‘ethische politiek’, de ‘ethische richting’ in de koloniale politiek.

Het op niets ontziende wijze onderwerpen van de Indonesische bevolking werd door de regering als ethische opdracht geformuleerd, omdat het ging om het civiliseren van een bevolking om haar tot een westerse beschaving te ‘verheffen’.

Peter Nicolaï voert een pleidooi om het gebeurde in Indonesië alsnog te onderzoeken in termen van recht en onrecht. Hij betrekt daar ook het optreden bij van Nederlandse militairen dat in het onlangs gepubliceerde onderzoek ‘Over de grens’ van het NIOD als ‘systematisch extreem geweld” is aangeduid.

Het ‘hoe vreeselijk’ van de vrouw van Colijn moet volgens hem weer verbinding krijgen met ons hedendaagse rechtsgevoel en dient te leiden tot een juridisch veroordelen als misdaden van de daden van Colijn en van de door het NIOD onderzochte praktijken. De regering zou daarvoor een commissie van drie gezaghebbende juristen moeten aanwijzen. Op die manier kan de vraag over de strafrechtelijke misdadigheid van het optreden die het NIOD onbeantwoord liet, alsnog aan de orde komen. De regering zal zich ook moeten verantwoorden over het destijds onthouden van belangrijke informatie aan de volksvertegenwoordiging en over een onjuist beroep op strafrechtelijke verjaring.

Dat alles zal moeten worden meegenomen als leerproces in een nieuwe bestuurscultuur van transparantie, openheid en menselijke maat dat in het rechtsstaat-debat voorop staat en moet leiden tot verantwoording over in het verleden gepleegde oorlogsmisdrijven.

De volledige bijdrage van senator Nicolaï staat hier.