Opinie: Cash voor kiezers

Het kopen van de kiezersgunst zou op straffe van uitsluiting van partijen verboden moeten worden

Politici die veel beloven zijn van alle tijden, maar veelal presenteren ze vooral de sigaar uit eigen doos, als er al iets te presenteren valt na afloop van verkiezingen en formatie.

Relatief nieuw is de success fee voor kiezers. ‘Kies mij, en ik zorg voor winstdeling, ik stort het persoonlijk op uw bankrekening.’

In 2009 was premier Balkenende de eerste die liet blijken onder de indruk te zijn van het mechanisme van uitgestelde betaling toen hij tijdens een CDA bijeenkomst in het Dirk Scheringa stadion tegen de naamgever daarvan zei: “Je bent een voorbeeld voor ons allemaal, je speelt een geweldige rol in de financiële sector. Ik vind dat fantastisch. We zijn trots op je!”

Natuurlijk, het kopen van stemmen is al zo oud als de democratie, maar in het verleden werd de beloning uitgekeerd voor of tijdens het stemmen. Vooral Italië heeft een traditie van maffiose stemmenkopers.

In de jaren '50 toen gaf Achille Lauro (burgemeester van Napels), voor je het stemhokje in ging een linkerschoen cadeau en als je er weer uit kwam de rechterschoen.

Makkelijker nog is contant geld. Een stem in Campania kost tussen de 20 en 50 euro, volgens La Republica. De georganiseerde misdaad verkoopt complete pakketten stemmen aan politici. Duizend stemmen voor 20.000 of 50.000 euro. Een plaats in het regionale parlement van Campania is voor een politicus met geld te koop voor 60.000.

Het duurde tot 2012 voor het winnen van kiezers met een geldpremie in het vooruitzicht, ook in ons land gesublimeerd werd. Premier Rutte beloofde tijdens de VVD campagne dat werkenden in 2014 330 euro korting zouden krijgen op hun belastingaangifte, in 2015 1000 euro en in 2017 nog meer. Verder beloofde Rutte dat spaargeld tot 35.000 euro belastingvrij zou worden en zouden de bezuinigingen op de kinderopvang teruggedraaid worden. Een kiezer op de VVD kon gemakkelijk uitrekenen hoeveel de contante waarde van zijn stem op Rutte bedroeg.

In een tijd waarin alle wensen en verlangens in geld worden uitgedrukt bleek dat het meest probate middel om van de VVD de grootste partij te maken.

Bonter maakte de afgezette premier Schotte van Curaçao het. De van connecties met de Italiaanse maffia verdachte oud-premier ging met zijn MFK (Movementu Futuro Kòrsou) langs bij vijftienduizend arme gezinnen en deelde creditcards met zijn eigen beeltenis uit waarmee in 2013, na de verkiezingen, maandelijks 100 gulden (40 euro) zou kunnen worden opgehaald. Kiezers die het kaartje wilden gebruiken moesten zich voor de verkiezingen laten registreren bij de MFK.

Het was op de Antillen niet ongebruikelijk stemmen te ‘kopen’ door achterstallige rekeningen voor gas, licht en water te betalen voor arme kiezers of schoolboeken of kleine contante bedragen uit te delen. Maar een creditcard als premie op gewonnen verkiezingen, was nog niet eerder vertoond.

Berlusconi bewijst dat het nog wilder kan door vlak voor de verkiezingen een officieel uitziende brief te verspreiden onder miljoenen Italiaanse kiezers, waarin hij belooft dat ze hun onroerend goed belasting op het eerste huis (IMU) terug kunnen halen bij het postkantoor wanneer de partij van Berlusconi de verkiezingen wint.

Een douceurtje dat kan oplopen tot duizenden euro’s per huishouden, met terugwerkende kracht. Gekochte verkiezingsuitslagen, nadat burgers eerst zijn leeggeschud door financiële dienstverleners die koeien met gouden horens beloofden en politici die de oudedagsvoorziening niet als goede huisvaders beheerden, en het grootste monetaire experiment uit de geschiedenis aangingen zonder de kiezers daarover te raadplegen.
Politiek kan pas weer geloofwaardig worden wanneer die weer gaat over idealen in plaats van geld. Het kopen van de kiezersgunst zou op straffe van uitsluiting van partijen verboden moeten worden, ook als dat gebeurt via slinkse wegen.

Debatten over de financiering van politieke partijen, vandaag debatteert de Eerste kamer daarover, zijn achterhoedegevechten wanneer het kopen van stemmen plaatsvindt via “riskant gefinancierde campagnes” zoals oud-VVD voorzitter Bas Eenhoorn dat noemde en via niet waar te maken verkiezingsbeloften die veel weg hebben van platte omkoping.

Zolang politici zich niet kunnen beheersen van het toepassen van dit soort smoezelige methoden, zouden kiezers moeten laten blijken dat ze niet te koop zijn.