Bijdrage Peter Nicolaï over spoedwet stikstof

Meneer de voorzitter,

hoe passend zou het niet zijn om hier, de eerste keer dat ik op dit spreekgestoelte voor uw Huis heb plaatsgenomen, te beginnen over de Uil van Minerva. Maar dan een heel andere Uil dan die waardoor andere politieke debutanten bevlogen zijn geraakt.

Voorzitter,

Wij hier vormen samen de Chambre de Réflexion.

Anders dan aan de overkant, waar snelle vogels in en uit schieten, wordt in deze kamer verwacht dat wij in rust en met Wijsheid ons bezinnen; dat we in staat zijn om afstand te nemen van de politieke waan van de dag.

De leden van de Kamer die mij uit de commissies kennen, weten hoe serieus ik over onze taak denk. Ik vind dat wij de kwaliteit en uitvoerbaarheid van wetgeving zorgvuldig behoren te toetsen.

Nou, voorzitter, … vandaag moet ik hier een Spoedwet bespreken waarvoor wij nauwelijks de tijd en gelegenheid hebben gekregen om haar zorgvuldig te toetsen.

Het lijkt alsof het kabinet reden ziet ons er vooral niet te lang naar te laten kijken. Nu of nooit! Een wet die gepaard ging met mooie aanbiedingen. Elke fractie kon in ruil voor steun aan deze wet cadeautjes ontvangen. Politieke koehandel, matchfixing als vlucht naar voren.

Gisteravond laat ontvingen we pas de nota naar aanleiding van het eindverslag en natuurlijk werden vragen – door al die spoed – niet en niet naar tevredenheid beantwoord. Bij de spoed die de minister meent te kunnen stellen, hoort kennelijk ook dat wij pas vannacht met een brief van haar zijn overvallen, die ze ook al dagen eerder had kunnen zenden.

En dan gaat het nota bene om een zogeheten spoedwet waar geen enkele spoed aan zit. Een Spoedwet die ik hierna als ‘Spookwet 3x niks’ zal aanduiden.

Voorzitter,

Is dit de zorgvuldigheid die je verwacht in een Chambre de Réflexion? Ik sta hier, bij de eerste debat-kennismaking met u als collega-senatoren, een beetje ontgoocheld op het spreekgestoelte. De matchfixing door het kabinet Rutte heeft mij alvast een illusie armer gemaakt; ik dacht dat het hier zou gaan om een zorgvuldige toetsing op het gebied van rechtmatigheid en uitvoerbaarheid …

Voorzitter,

Het is ook mijn eerste kennismaking met de minister van LNV.

Ze zit daar manmoedig (of is het tegenwoordig vrouwmoedig of mensmoedig ?). Moedig moet ze wel zijn, want je zal maar coördinerend minister zijn voor de PAS en de stikstofproblematiek.

Wat een ramp die PAS en de onwaarachtige houding van voorgaande ministers die deden of het allemaal juridisch klopte terwijl ze beter wisten.

En nu moet deze minister komen met iets dat wel de juridische stormram van milieu-organisaties kan doorstaan; een regeling die ook genade kan vinden in de ogen van de Raad van State.

In de memorie van toelichting bij de Spookwet 3x niks sprak de regering nog met veel aplomb over de invoering van een landelijke drempelwaarde: een juridisch uiterst wankele PAS-partout als je niet de maatregelen neemt die de Raad van State verlangt.

Kennelijk is de angst voor een nieuw juridisch debacle op het ministerie toegeslagen, want vannacht kregen we ineens te horen dat daarvan is afgezien en dat men eerst “op zoek gaat” naar de mogelijkheid om met een regionale drempelwaarde te gaan werken

Voorzitter,

Daarmee is de angel uit het ontwerp.

Maar is de samenleving daarmee geholpen? Kunnen bouwplannen nu de komende jaren weer wel uitgevoerd worden? Daar ging het toch om, met deze Spookwet 3x niks?

Voorzitter,

De weg die de minister had moeten bewandelen om de samenleving echt te helpen, is door de Raad van State geplaveid. Herstel de natuurgebieden zo snel mogelijk. Handen uit de mouwen om de verplichtingen die uit de Habitatrichtlijn voortvloeien daadwerkelijk na te komen!

Maar dat doet de minister niet. Dus moet de zogenaamde spoedwet worden uitgekleed om een nieuw juridisch debacle te voorkomen.

Dit kabinet van niet-gelijkgestemden heeft gemeend tijd te moeten kopen, te doen alsof er oplossingen geboden worden, maar de facto te komen met een fake-wet die in elkaar geflanst is door decorbouwers, schone schijn zonder juridische substantie.

Voorzitter, als advocaat en docent bestuursrecht vind ik het ronduit ontluisterend dat een wet van dit niveau door dit huis kan worden aangenomen. Nooit had ik kunnen denken dat ik mijn maidenspeech in dit huis zou moeten houden in een debat over een Spookwet die ook nog eens gefixt blijkt.

Voorzitter,

Waarom heeft de regering nog geen plan ingediend met concrete maatregelen die tot herstel van de natuurgebieden leiden in plaats van vage toezeggingen over een budget voor zulke maatregelen?

In de brief van vannacht wordt weer loze taal gebruikt: “Het kabinet kiest voor een robuuster en realistisch natuurbeleid. Hierbij houdt het kabinet het huidige beleid kritisch tegen het licht”. “Ik ga samen met de provincies bekijken hoe de uitvoering van het natuurbeleid kan worden verbeterd”, meldt de minister trots. Is dat alles?

Waarom heeft de regering aan de Spookwet 3x niks niet een regeling verbonden die de mogelijkheid biedt om boeren op een fatsoenlijke manier uit te kopen?

Eén van de regeringspartijen nota bene schetste al eerder die weg, die onvermijdelijk is. Maar wat hebben we daaraan als – ik kan het voorspellen - zijn partijgenoten zonder enig voorbehoud voor deze wet zullen stemmen, waarin met geen letter gesproken wordt over substantiële inkrimping van de veestapel. Is het dan gek dat er sprake is van een groeiende kloof tussen burger en politiek?

Voorzitter, met maatregelen als inkrimping van de veestapel op basis van een fatsoenlijke regeling zou het wel mogelijk zijn om een juridisch houdbare drempelwaarderegeling in te voeren waarop bouwend en ondernemend Nederland zit te wachten.

Op die manier krijgen de boeren de zekerheid van een warme sanering en niet het gevoel dat zij door de samenleving, de bank en de boerenpartijen in de steek worden gelaten.

Als die weg gevolgd wordt, zien de bezorgde burgers die voor hun kinderen en kleinkinderen een leefbaar milieu wensen, dat er stappen worden gezet in de goede richting.

Met de PAS op de plaats die de minister nu maakt blijven Bouwers, Boeren en Burgers in de kou staan; inderdaad: 3x niks is de boodschap van deze zogenaamde spoedwet.

De manmoedige houding die we van deze minister mochten verwachten, is verpieterd tot de moed der wanhoop. Ze lijkt vermalen in de belangenstrijd in een regering die zegt geld over te hebben maar niet bereid blijkt tot de structurele en ingrijpende maatregelen waaraan de volgende regering toch niet zal kunnen ontkomen. Maar wie dan leeft, wie dan zorgt …

Voorzitter,

De beslissingen over natuurherstel worden getraineerd. De beslissing over de drempelwaarderegeling blijft in de lucht hangen. Hoe we moeten omgaan met de projecten die sinds de uitspraak van de Raad van State illegaal zijn voortgezet, dat moeten we nog te horen krijgen. Het wachten is op adviezen van de commissie onder leiding van superbrandweerman Remkes, maar die heeft het ook druk met het blussen van andere brandjes.

Wat heeft de minister de bouwers eigenlijk te bieden?

Vast staat dat in het westen alle bouwprojecten helemaal nog niet vlotgetrokken kunnen worden met het zogeheten stikstofregistratiesysteem. “Met name in de kustregio zullen mogelijkerwijs sneller grenzen bereikt worden gegeven de grote woningbouwvraag en de beperkte ruimte die er is voor aanvullende stikstofdepositie op de kwetsbare natuur”, meldt de minister in antwoord op mijn vragen. Dat is ook niet moeilijk te begrijpen. Veevoedermaatregelen en sanering van varkenshouderijen leveren natuurlijk geen voldoende depositieruimte op in het westen van Nederland.

Het kleine beetje ruimte dat gerealiseerd wordt met de Spookwet 3x niks zal bovendien eerst gebruikt moeten worden om de maar liefst 3.637 illegale projecten die zijn doorgezet na de uitspraak van de Raad van State, te legaliseren.

Bouwers, boeren en burgers, ze worden het ten dode opgeschreven bos ingestuurd met een gebrekkige wet en een onzinnig depositieregistratiesysteem dat het komende jaar, dus tot de volgende verkiezingen voor de Tweede Kamer niet oplevert wat men nodig heeft.

Ik ben benieuwd wie van de collega-senatoren die vanavond voor deze wet stemmen naar eer en geweten zal kunnen zeggen dat hij de Spookwet 3x niks zorgvuldig op rechtmatigheid, kwaliteit en uitvoerbaarheid heeft getoetst, zoals van leden van dit huis verwacht mag worden.

Voorzitter,

I had a dream!

Vannacht had ik een droom. Ik huppelde als zesjarige jongetje samen met een meisje door de wei. Ik weet haar naam nog: Ellen Vee. Een echte weide zoals ik hem gekend heb, toen ik hand in hand met mijn tweelingzusje tussen de bloemen, bijen, vliegen en koeienvlaaien rondsprong. Nu liep ik hand in hand met dat meisje. We hadden veel gemeen; allebei trokken we partij voor de dieren.

We ademden diep in, daar in die echte natuur. Alleen gezonde lucht! Hoe blij huppelde ik daar. Maar mijn dartele sprongen vertraagden toen het tot mij doordrong dat mijn dieren een stuk gelukkiger en langer leefden dan die van het meisje. De droom die zo idyllisch begon, raakte steeds meer verstoord. Ineens schrok ik wakker toen heel laag een bulderend vliegtuig overkwam. En toen ik goed keek naar de horizon, waar ik dacht prachtige bossen te ontwaren, bleken het bouwkranen van protesterende bouwbedrijven te zijn. En beelden van boerentractors die door de winkelstraten van Den Haag raasden, drongen zich op. En dan ook nog, voor lijk liggende milieu-activisten die kruispunten blokkeerden …….

Ja voorzitter,

Als de regering met een Spookwet komt die 3x niks oplost, structurele ingrepen uit de weg gaat en bouwers met de ellende laat zitten, boeren geen uitzicht op een oplossing geeft en burgers in de kou laat staan die opkomen voor een leefbare planeet voor hun kinderen en kleinkinderen…… is het dan raar dat de samenleving zich in de steek gelaten voelt en zich taferelen gaan voordoen waar je liever niet over droomt? Is het dan niet begrijpelijk dat klimaatmarsen plaats vinden om de weg te wijzen die moet worden begaan?

Voorzitter,

Naast Spookwetten kennen we ook spookrijders. De opiniepeilingen laten al zien dat de spookrijders van deze regering – ook als ze maar 100 km/u rijden - worden afgerekend op hun onwijze beslissingen en hun grenzenloze besluiteloosheid.

De Partij voor de Dieren pretendeert niet de wijsheid in pacht te hebben en stelt de Uil van Minerva niet tegenover de ‘Afgod Transitie’.

Ja, er is een transitie nodig. Dat is iets wat boeren, burgers en buitenlui op hun klompen kunnen aanvoelen.

En voorzitter, die transitie heeft niets te maken met klimaatgekte maar met het besef dat een transitie die zich na de Tweede Wereldoorlog heeft voorgedaan, moet worden teruggedraaid.

Een economisch systeem en een cultuur van de Mens als Dikke Ik die zich boven de andere zoogdieren en de levende natuur meende te mogen stellen, heeft ertoe geleid dat de natuurlijke weiden en bossen met hun biodiversiteit die ik als kind nog gekend heb, in enkele decennia tot levenloze raaigraswoestijnen en kwijnende bossen getransformeerd zijn.

Voorzitter,

Het is geen tijd voor dromen maar voor ingrijpende en structurele maatregelen. De fabeltjeskrant is uit, de uil is gevlogen bij gebrek aan een natuurlijk landschap.

Een Spookwet 3x niks en een brief van de minister vol loze en boterzachte plannen is in de ogen van de Partij voor de Dieren een weglopen voor de verantwoordelijkheid die de regering tegenover Bouwers, Boeren en Burgers behoort te nemen en een gemiste kans om iets aan de leefbaarheid voor onze kinderen en kleinkinderen en alle andere levende natuur te doen.

Ik roep het kabinet op liever ten halve te keren dan ten hele te dwalen, maar ik vrees dat deze oproep aan dovemansoren gericht zal zijn, nu het kabinet vooral gericht lijkt op het eigen overleven, ten koste van het overleven van dieren, natuur en milieu en komende generaties.

Laten we hopen dat de komende verkiezingen zullen leiden tot minder matchfixing en meer idealen!

Dank u wel.