Bijdrage Algemene Politieke Beschou­wingen 2009

Voorzitter,

Ons land bevindt zich in crisis en het ontbreekt het kabinet aan daadkracht om de crisis te benutten voor een radicale koerswending op weg naar een duurzame samenleving. Regeren is vooruitzien, en niet ‘we hebben het niet zien aankomen’. De kredietcrisis was te voorzien, de valutacrisis was te voorzien, de economische crisis was te voorzien, de wereldvoedselcrisis was te voorzien, de dierziektencrises waren te voorzien, de zoetwatercrisis was te voorzien, de grondstoffencrisis was te voorzien, het uitputten van natuurlijke hulpbronnen was en is te voorzien, de klimaatcrisis is te voorzien.

Maar in geen van die gevallen werd ingezet op het voorkomen van de crises of het beperken van de gevolgen ervan. Het kabinet is te vergelijken met een konijn dat verblind is door de koplampen van een aanstormende auto. Dat was zo bij de aandelenlease affaire, het World Online debacle, fraude met teak en onroerend goed, de woekerpolissen, het omvallen van Icesave, de pensioenfondsen die door de vereiste dekkingsgraad zakten, het omvallen van handelshuis Van der Moolen en van der Hoop bankiers, het veevoederschandaal dat bij de VWA een jaar lang onder de pet bleef, de doofpot van Irak, het schimmige gedoe rond de Westerschelde, de leugens rond de Catshuisbrand, kortom in heel veel gevallen is er wel toezicht, maar werken doet het niet, omdat het bijt met de door het kabinet zo gekoesterde zelfregulering of andere kabinetsbelangen.

Er gaan in Nederland meer mensen dood aan Q-koorts dan aan varkensgriep, en het kabinet schaft wel miljoenen vaccins aan tegen H1N1, maar houdt de locaties van met Q-koorts besmette bedrijven geheim, waarmee het de levens van omwonende letterlijk in de waagschaal stelt. Hetzelfde geldt voor de levens van mensen die besmet worden met salmonella en campylobacter, meer dan 100 doden per jaar omdat we de paar dubbeltjes die het kost om vlees vrij van pathogenen te maken liever in onze zak houden.

En het kabinet spreekt met twee of meer monden als het gaat om de crisisbestrijding. De minister van LNV zegt dat de biodiversiteitscrisis en de voedselcrisis veel groter zullen worden dan de huidige economische crisis. Het Planbureau voor de Leefomgeving geeft aan dat er noodzakelijkerwijs minder vlees, vis en zuivel geconsumeerd zal moeten worden, omdat de veehouderij alleen al 30% van het biodiversiteitsverlies oplevert en de uitstoot van broeikasgassen vanuit de sector onaanvaardbaar hoog is, maar daar wil minister Verburg dan vervolgens niets tegen doen in de vorm van een vleestax, die Minister-President wel wil laten onderzoeken.

Dat maakt een weinig daadkrachtige indruk, het kabinet schuift de problemen voor zich uit, brainstormt over oplossingen, maar verzuimt om de grote problemen met daadkracht te lijf te gaan. Nederland heeft leiding nodig, en dat voorzag ook het voormalig CDA raadslid Dirk Scheringa toen hij voorstelde om Wouter Bos te vervangen, en zelf gevolmachtigd crisisminister op financieel gebied te worden. Hij zou Nederland er in 12 maanden weer bovenop kunnen helpen. Ik citeer: "Daar heb ik een jaar voor nodig, in een breed zakenkabinet."

Ruim 2 maanden later zei de minister van AZ in het Dirk Scheringa stadion tijdens een CDA bijeenkomst tegen de voorzitter van AZ (ik citeer) 'Je bent een voorbeeld voor ons allemaal, Je speelt een geweldige rol in de financiële sector, zet je in voor sport en cultuur. Ik vind dat fantastisch. We zijn trots op je!'

Vorige week werd dat (ik citeer) "Ik heb een aantal aardige opmerkingen gemaakt over Scheringa. Dat staat los van de zaken die nu spelen, dat is van een andere dimensie." Leg dat maar eens uit aan de mensen die hun hebben en houden in handen van de door de premier en DNB aanbevolen bank hebben gelegd. Een bank die werkte met verliesgevende lokrentes op hypotheken enerzijds en spaartegoeden en bijbehorende wurgcontracten en koppelverkoop anderzijds die zeer profijtelijk waren voor de bank met provisies tot boven de 80%. Onder de ogen van de toezichthouders die niet ingrepen.

Dat beleid is vergelijkbaar met de Ponzischema’s in andere sectoren. De collectieve vraag in de wereld is in 1980 de regeneratiemogelijkheden van de aarde gepasseerd, we consumeren meer dan de aarde aankan en nemen dus een krediet op de toekomst van onze kinderen. Alles wat we dit jaar na 20 september consumeren, stelen we van toekomstige generaties.

Zulke ponzischema’s zijn er op het gebied van watermanagement, voedselproductie, het leegvissen van de oceanen,de uitstoot van CO2, de prijs van fossiele brandstoffen en de productie van dierlijke eiwitten. Bernard Madoff zit inmiddels achter slot en grendel, maar zijn Ponzi fraude was kinderspel bij de Ponzi schema’s die de huidige politiek faciliteert en die de wereldbevolking, de dieren, de natuur en het milieu in onoplosbare problemen brengt.

Het enthousiasme waarmee de Minister-President sprak over de bedrijfsvoering van DSB, en eerder over de VOC mentaliteit, doen het bange vermoeden rijzen dat hij trots is op het gevoerde beleid. Gelooft in de zelfregulering, het zelfreinigend vermogen van het bedrijfsleven, de terugtrekkende overheid.

Het is een volledige miskenning van de problemen waarin de zittende politiek ons gebracht heeft. Albert Einstein zei dat het niet voor de hand ligt dat problemen worden opgelost vanuit dezelfde mindset als waarmee ze veroorzaakt werden.

Dit kabinet is niet van plan of niet bij machte om de problemen die we over onszelf hebben afgeroepen in de financiële wereld, de natuur, het milieu, de voedselvoorziening, het klimaat en de productie van dierlijke eiwitten op te lossen met een radicale koerswijziging. Het kabinet kijkt naar Europa, neemt een afwachtende houding aan, neemt niet zelf de regie. Hooguit in het beperken van de inspraak van burgers en belangenorganisaties met een crisis- en herstelwet die alleen maar tot grotere crises zal leiden.

Kunt u aangeven of en op welke wijze u de zelfverrijking door de veroorzakers van de crises wilt blokkeren? Kan het zo zijn dat 100.000 klanten van een failliete bank berooid achterblijven, terwijl de eigenaar van de bank in de quote 500 blijft staan?

Bent u bereid de wet vermogenssancties ook in te zetten bij wijze van voordeelsontneming voor falende financiële dienstverleners? Graag een reactie, ik overweeg hierover een motie in te dienen.

Bent u bereid om dieren niet langer bij wet te behandelen als dierlijke producten, maar als levende wezens met gevoelens van angst en pijn?

Tot slot een vraag over de bouwplannen van het kroonprinselijk paar op een schiereiland in Mozambique. Is het juist dat leden van het Hof op elk moment geëvacueerd moeten kunnen worden bij calamiteiten en dat de enige mogelijkheid daartoe op een afgelegen Afrikaanse bestemming de permanente nabijheid van een Nederlands oorlogsschip zou zijn? Als dat zo is,

kunt u dan ook aangeven wat daarvan de kosten zijn en wie die kosten draagt? En als het niet het geval is, kunt u dan aangeven op welke wijze dan de evacuatie vanaf een schiereiland in Afrika geregeld is?

Voorzitter, ik rond af. Ik vraag het kabinet duidelijk te maken welke radicale koerswijziging het kiest om huidige en aanstaande crises het hoofd te bieden. Zonder zo’n radicale koerswijziging zullen steeds meer burgers tot de ontdekking komen dat de keizer geen kleren aan heeft, wat politici daar ook anders van zeggen. We gooien inefficiënt geproduceerde dierlijke eiwitten letterlijk weg of dumpen ze in ontwikkelingslanden, terwijl elk uur 400 kinderen sterven van de honger.

Die decadentie is sinds het vrouwtje van stavoren niet meer vertoond. Zij raakte erdoor aan de bedelstaf. Het is aan het kabinet om aan te geven hoe ze ons land daarvoor gaat behoeden. En bij de vraag wat we ons in dat kader wel en niet zouden kunnen veroorloven, zou het minder over geld en meer over het kostbaarste wat we hebben moeten gaan.

Dank u wel.